Người đọc Bác sĩ Zivago hẳn không thể quên nhân vật Lara, người tình của Zivago. Ngoài đời, người đàn bà này đã cùng Pasternak dệt nên một trong những thiên tình sử đẹp nhất của thế giới. Những năm cuối cuộc đời, bà gần như mù lòa, sống trong một căn hộ một phòng ở Moscow. Sau đây là cuộc nói chuyện giữa bà và PV Tạp chí Bunte (Đức).
Moscow, cuối tháng hai, 20 độ dưới không. Trên đường Wjatskaja, nằm sau nhà ga Bạch Nga, tuyết lạnh rít lên dưới bánh xe hơi. Chúng tôi dừng lại trước căn nhà số 16. Cửa vào đóng chặt. Chúng tôi ấn lên chiếc hộp có nút bấm mã số 5-7-8. Hành lang quét sơn đỏ, tường vàng. Chúng tôi tìm chiếc cửa căn hộ có số 32 trên tầng 4. Đằng sau cánh cửa ấy, chúng tôi hy vọng tìm biết đôi điều về một mối tình vĩ đại.
Một người đàn ông mở cửa. Chúng tôi nhìn vào căn hộ một phòng. Một chiếc bàn có trải khăn hoa. Hai chiếc ghế. Mấy bức ảnh của Boris đóng khung treo trên tường. Cái nhìn của ông ngự trị căn phòng cũ kỹ. Trên giường là một thân hình mảnh khảnh, mái tóc bạc dài thắt thành bím. Bà ấy cuộn mình trong chiếc chăn len kẻ sọc màu xanh nâu. Mắt bà gần như mù đằng sau chiếc kính gọng sừng. Trên chiếc bàn đầu giường ngủ, có một thỏi son. Người đàn ông nói : "Mẹ tôi đã 81 tuổi. Xin các ngài lưu ý". Người đàn bà này nổi tiếng toàn thế giới. Từ Vladivostok đến San Diego, ai cũng biết đến bà dưới cái tên Lara, người tình của bác sĩ Zivago. Tên ngoài đời của bà là Olga Iwinskaja.
Bà Olga Iwinskaja
Người đàn bà này rất đẹp. Bàn tay của bà rất già, nhưng vẫn sơn móng tay màu hồng sáng. Pasternak đã hôn lên đôi bàn tay này trong 14 năm trời cho đến khi ông mất. Còn bà, vì yêu ông, đã phải vào trại cải tạo 7 năm.
- Bà vẫn còn yêu Pasternak?
- Vâng.
- Xin kể cho chúng tôi nghe, ông ấy là một người đàn ông như thế nào?
- Ông ấy như một con ngựa Ả Rập quý phái. Tôi gặp ông năm 1946. Khi ấy tôi 34 tuổi, hai lần góa chồng, đang nuôi hai con nhỏ. Tôi đang là biên tập viên cho tờ Thế giới mới, một tạp chí văn chương của Moscow. Ông ấy đến thăm toà soạn và đột nhiên đứng trước mặt tôi. Cái nhìn của ông thật là đòi hỏi, thật là đàn ông, và tôi không còn nghi ngờ gì nữa, rằng đây chính là người đàn ông duy nhất mà tôi cần có.
Boris Pasternak
- Trong Zivago, ông viết : "Khi anh nhìn thấy cô, anh gần như mất cả lý trí... "?
- Vâng, chuyện xảy ra đúng như vậy. Yêu ngay từ cái nhìn đầu tiên. Thân phận đàn bà đáng sợ hãi của tôi gục xuống trong khoảnh khắc ấy, như bị một tia sáng rọi vào. Khi chúng tôi quen nhau, ông ấy bắt đầu viết Bác sĩ Zivago.
Một trong những ấn phẩm của tiểu thuyết Bác sĩ Zivago
- Một trong những câu tuyệt vời nhất trong tác phẩm được viết như sau : "Họ yêu nhau vì những gì quanh họ đều muốn vậy : đất dưới chân họ, trời trên đầu họ, cả đám mây kia, cả hàng cây ấy". Thực như thế sao?
Olga Iwinskaja cầm lấy bức ảnh trên chiếc bàn đầu giường ngủ. Trong ảnh, Pasternak chụp nghiêng với cái nhìn cương nghị.
- Vâng. Chúng tôi yêu như vậy. Sau đêm yêu đầu tiên, ông bảo : "Chúng mình sẽ không bao giờ chia xa". Rồi ông viết tặng tôi một bài thơ : "Em trút bỏ xiêm y, như rừng trút lá/ Trong chiếc áo lụa là, em ngã vào vòng tay anh".
- Khi ấy Pasternak đang có vợ, cũng như bác sĩ Zivago?
- Boris không chia tay nổi với gia đình.
- Ông viết về Zivago : "Trong gia đình, anh cảm thấy mình như một tên tội phạm chưa lộ mặt. Có khi đang chuyện trò, anh chợt hốt hoảng khi nhớ đến tội lỗi của mình". Phải chăng ông viết cho mình?
- Vâng. Ông có mặc cảm tội lỗi dữ dội. Một lần, vào tháng 1/1959, ông quyết định xa rời vợ, nhưng rồi không làm nổi, vì không muốn làm bà ấy tổn thương. Những lời ông chuẩn bị trước đã bị tắt nghẹn trong cổ.
- Bà đã phải chia sẻ người đàn ông bà yêu với một người đàn bà khác trong 14 năm trời. Bà không bao giờ ghen sao?
- Không. Nhưng tôi tin Boris thỉnh thoảng muốn tôi ghen.
- Bà có gặp vợ ông ấy lần nào không?
- Chỉ một lần duy nhất. Cô ấy đến thăm tôi khi tôi đang bệnh, nằm ở nhà một bạn gái. Tôi không còn nhớ chúng tôi đã nói nhưng gì, chỉ nhớ Sinaida (vợ Boris) nhấn mạnh cho tôi hiểu rằng, không bao giờ và dưới bất kỳ điều kiện nào, cô ấy cho phép hủy hoại gia đình mình.
Olga Iwinskaja lên cơn xúc động mạnh, Dimitrij trao bà ly nước. Chúng tôi kể bà nghe, hôm qua, chúng tôi đến thăm Peredelkino ở ngoại ô Moscow. Đó là nơi Pasternak sống với gia đình và cũng là nơi ông đã thuê cho người tình Olga một datsha (biệt thự nhỏ), chỉ cách nhà ông mười phút. Mắt bà rưng lệ và bà hỏi : "Các ngài đã đến đó thực ư? Năm ngoái tôi cũng về thăm Peredelkino, thăm lại con đường xuyên qua cánh rừng bạch dương mà Boris vẫn thường từ đó đến thăm tôi. Đó là thời khắc hạnh phúc nhất của chúng tôi. Ông gọi tôi là Oljuscha, đọc tôi nghe bản thảo của ông, và bảo rằng : "Em yêu, cầu cho mãi mãi như thế này".
- Bà đã đi tù thay cho ông?
- Nói vậy nghe có vẻ như tôi là một anh hùng. Tôi đâu có thế. Tôi chỉ là một người đàn bà đang yêu. Tôi chưa bao giờ ngừng tin vào điều tốt lành, ngay cả khi cuộc sống gặp vô vàn khó khăn. Tôi bị bắt năm 1949 vì bị cho rằng đã tổ chức cho hai chúng tôi vượt biên. Tôi vào tù và bị hành hạ bằng cách tước mất giấc ngủ.
- Bà đã từng có thai với ông?
- Vâng. Tôi có thai với Boris. Một ngày kia, người ta bảo tôi đi thăm Pasternak. Họ dẫn tôi qua một hành lang dài, đưa vào một phòng tối và khóa cửa lại. Dần dần, tôi nhận ra, tôi đang ở trong nhà xác! Tôi không biết mình ở đó bao lâu, cho đến khi người ta mở cửa và bảo rằng, đó là sự nhầm lẫn. Trở lại xà lim, tôi đau thắt ở bụng dưới. Tôi bị hư thai.
- Bà bị tù bao lâu?
- Tôi bị kết án 5 năm tù giam, nhưng chỉ 3 năm thì được thả. Trong thời gian này, Boris hai lần lên cơn đau tim. Ông đã chăm lo cho gia đình tôi, dù ông không khá giả gì. Ông viết thư cho tôi và ký dưới thư là "Mẹ của con".
Khi Bác sĩ Zivago không được xuất bản ở Liên Xô, Olga đã giúp chuyển bản thảo ra nước ngoài. Năm 1957, tác phẩm được xuất bản ở Ý và năm 1958 được Giải Nobel. Pasternak từ chối nhận giải vì sợ bị trục xuất khỏi nước Nga, như Soschenizyn đã bị sau đó. Ông không muốn mất Olga.
- Khi Boris qua đời, bà đã không thể có mặt. Bà làm cách nào để chia tay ông?
- Boris lúc đó đã bảy mươi tuổi và bị ung thư phổi. Cuối tháng 5 năm 1960, đoán trước cái chết của mình, ông đến thăm tôi và nói : "Hãy sống như em đã sống cho đến nay. Đừng thay đổi một chút nào". Đó là lần cuối cùng tôi gặp ông. 11 giờ 20 ngày 30 tháng 5, ông qua đời tại datsha của mình.
- "Một ngày kia, Lara ra khỏi nhà và không trở lại nữa. Có thể cô ấy đã bị bắt trên đường phố". Bác sĩ Zivago kết thúc như vậy?
- Chuyện cũng xảy ra thực như vậy. Hai tháng sau cái chết của Boris, tôi bị bắt lần thứ hai, vì buộc tội buôn lậu ngoại tệ, và bị xử 8 năm lao động cải tạo ở Siberi. Sau bốn năm, được ân xá, tôi đến trước mộ Boris và nói với ông : "Sao anh lại bỏ em lại một mình thế?"
Olga dọn về căn hộ nhỏ trên đường Wjatskaja, tiền thuê 3.000 rúp một tháng. Bà sống với đồng lương hưu 30.000 rúp và đấu tranh đòi trả lại các bản thảo của Pasternak. KGB đã tịch thu các tài liệu này tại nhà khi bà bị bắt lần thứ hai.
- Bà có kỷ vật nào của Boris?
- Tôi chỉ có chiếc đèn bàn nhỏ đang đặt trên bàn viết của tôi. Nó mang hình một cái datsha, gợi nhớ về căn nhà nhỏ ở Peredelkino, nơi chúng tôi đã từng hạnh phúc với nhau. Và mỗi đêm, chừng nào tôi còn sống, chiếc đèn này vẫn sáng.
Boris Pasternak (1890 - 1960) là con trai của họa sĩ ấn tượng Nga Leonid Pasternak. Năm 22 tuổi, ông đã công bố những bài thơ đầu tiên. Năm 1946, ông bắt đầu viết tiểu thuyết Bác sĩ Zivago, năm 1956 mới hoàn thành. Tác phẩm này được trao Giải Nobel năm 1958, được dựng phim ở ngoài Liên Xô năm 1965, nhưng đến năm 1998 mới được xuất bản tại Liên Xô sau khi Ủy ban Di sản Pasternak được thành lập ngày 18/12/1987.
Theo Đại Đoàn Kết
No comments:
Post a Comment